Kazimierz Damazy Moczarski

"Rafał"

szef stacji nadawczo-odbiorczej

Oficer rezerwy piechoty Wojska Polskiego: podporucznik (1935), porucznik (14.09.1944), kapitan (1.01.1945)

Warszawa

Jan - Michalina z domu Wodzinowska

Od 1917 r. uczył się w Gimnazjum im. Romualda Traugutta w Lipnie, a następnie od 1924 r. w Gimnazjum M. Kreczmara w Warszawie i tam w maju 1926 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. Od października 1926 r. studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów odbył służbę w Batalionie Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 9 w Berezie Kartuskiej (sierpień 1929 - czerwiec 1930) oraz praktykę konsularną w Konsulacie RP w Paryżu (lipiec-październik 1931). Po uzyskaniu dyplomu magistra praw na UW w grudniu 1932 r. kontynuował jeszcze studia w Wyższej Szkole Dziennikarskiej w Warszawie, a od 1933 r. w Institut des Hautes Études Internationales (Instytut Wyższych Studiów Międzynarodowych) na Uniwersytecie w Paryżu.

W 1935 r. wrócił do Warszawy i został radcą w Wydziale Ochrony Pracy Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej zajmując się polskim i międzynarodowym ustawodawstwem pracy. Czynny w czasie studiów w "Legionie Młodych", od 1935 r. do wybuchu wojny wchodził w skład Zarządu Głównego Stowarzyszenia Urzędników Państwowych i jednocześnie działał w Centralnej Komisji Porozumiewawczej Związków Pracowniczych - naczelnej reprezentacji ruchu pracowniczego, w którym zaliczał się do grupy radykalnej (w 1936 był współzałożycielem Klubu Pracowniczego "Maurycy Mochnacki", istniejącego do początku 1938 r.). W 1937 r. uczestniczył w zorganizowaniu Klubu Demokratycznego w Warszawie (szereg zebrań inicjatorskich odbyło się w jego mieszkaniu przy ul. Hożej 42), następnie od kwietnia 1939 r. działał w Stronnictwie Demokratycznym.

We wrześniu 1939 r. dowódca plutonu w 30. pułku piechoty, uczestniczył m.in. w obronie Warszawy.

"Borsuk", "Grawer", "Morski", "Maurycy", "Rafał"

W latach okupacji mieszkał nadal przy ul. Hożej 42, następnie w Al. Jerozolimskich 4.

W konspiracji od jesieni 1939 r. Od pierwszych miesięcy okupacji czynny w konspiracyjnym Stronnictwie Demokratycznym, a po jego wejściu w skład Zjednoczenia Demokratycznego utworzonego w lipcu 1944 r. został członkiem Zarządu Głównego tego ugrupowania. Jednocześnie od 1940 r. był referentem w Podwydziale "P" Wydziału Informacji VI Oddziału BiP (Biuro Informacji i Propagandy) K-dy Gł. ZWZ-AK w stopniu podporucznika rezerwy pod pseudonimem "Rafał". Działał równolegle w Kierownictwie Walki Podziemnej (KWP) m.st. Warszawy kierując tam od listopada (lub grudnia) 1943 r. działem dochodzeniowo-śledczym w Wydziale Dywersji Osobowej, a po odejściu Włodzimierza Lechowicza (maj 1944) stanął na czele tego Wydziału obejmując także funkcję II zastępcy Eustachego Kraka, szefa KWP m.st. Warszawy. Używał tu pseudonimu "Maurycy". Wniósł znaczny wkład w walkę ze zdrajcami i konfidentami kierując dochodzeniami w ok. 60 sprawach, przekazanych następnie do Cywilnego Sądu Specjalnego (CSS). Był także inicjatorem głośnego odbicia więźniów 11.06.1944 r. ze Szpitala Jana Bożego. W tymże miesiącu z ramienia działaczy BiP i SD prowadził półoficjalne dochodzenie w sprawie zamordowania Jerzego Makowieckiego i Ludwika Widerszala. W ostatnich tygodniach lipca 1944 r. mianowany szefem obsługi radiotelegraficznej BiP K-dy Gł. AK. Przygotował sieć czterech stacji nadawczo-odbiorczych UKF (placówek informacyjno-radiowych).

Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy). W czasie Powstania Warszawskiego kierownik stacji nadawczo-odbiorczej "Rafał" w Śródmieściu Północ, początkowo na rogu ul. Kredytowej i pl. Dąbrowskiego, potem w gmachu PKO przy ul. Świętokrzyskiej. We wrześniu 1944 r. kierował stacją "Danuta" przy ul. Widok 16. Jednocześnie w okresie 10-15 września i 2-4 października był redaktorem "Wiadomości Powstańczych" - codziennego lokalnego dodatku do "Biuletynu Informacyjnego" dla terenu Śródmieścia Północ.

Śródmieście Północ.

Brat Anny Rothenburg-Rościszewskiej. Jego żona Zofia służyła w stacji BIP KG AK "Rafał".

Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (22.09.1944), Krzyż Walecznych (27.09.1944), Krzyż Odrodzenia Polski (1958).

Po kapitulacji Powstania Warszawskiego wydostał się 7.10.1944 r. z grupą pracowników BiP z Warszawy, lecz po kilku dniach powrócił i zorganizował wywiezienie do Pruszkowa Delegata Rządu na Kraj - Jana Stanisława Jankowskiego, po czym kontynuował działalność konspiracyjną. Od połowy października 1944 r. szef BiP K-dy Gł. AK pod pseudonimem "Grawer". Kierował odbudową aparatu BiP zdezorganizowanego po Powstaniu Warszawskim. Funkcję szefa BiP pełnił także pod zmienionym pseudonimem "Borsuk" w sztabie Delegatury Sił Zbrojnych (DSZ), utworzonej po rozwiązaniu AK (19.01.1945) w kwietniu 1945 r. W tym okresie działał w Częstochowie i Krakowie.

Obok Włodzimierza Lechowicza i Zygmunta Kapitaniaka był współautorem memoriału postulującego ujawnienie się, złożonego 18.07.1945 r. na ręce stojącego na czele Delegatury Sił Zbrojnych płk. Jana Rzepeckiego. Uczestniczył razem z płk. Rzepeckim w opracowaniu rozkazu z 24.07.1945 r. "Do żołnierzy byłej Armii Krajowej".

Pięć dni po rozwiązaniu DSZ został 11.08.1945 r. aresztowany i 18.01.1946 r. skazany przez Rejonowy Sąd Wojskowy na 10 lat więzienia. W śledztwie był torturowany (opisał później szczegółowo czterdzieści dziewięć rodzajów tortur, jakim go poddawano). Na mocy amnestii w lutym 1947 r. karę obniżono do 5 lat więzienia. 14.03.1947 r. delegacja Centralnego Komitetu SD (Lechowicz, Kapitaniak, Chajn) bezskutecznie prosiła o interwencje w jego sprawie u prezydenta RP Bolesława Bieruta. Mimo upływu terminu kary, Moczarskiego nie zwolniono z więzienia (w celi X Pawilonu więzienia mokotowskiego przebywał z dwoma Niemcami: SS-Sturmbannführerem BdS Krakau Gustawem Schielke i SS-Brigadeführerem Jürgenem Stroopem - w 1943 r. Dowódcą SS i Policji Dystryktu Warszawskiego). Rozpoczęto nowe śledztwo i wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 18.11.1952 r. skazano go na karę śmierci. Sąd Najwyższy 8.10.1953 r. zamienił karę śmierci na dożywotnie więzienie (postanowienie to doręczono mu... w styczniu 1955). Zwolniony z więzienia 24.04.1956 r., wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy z 11.12.1956 r. został zrehabilitowany.

Jeszcze kilka dni przed rehabilitacją powołany do Centralnego Komitetu SD, pozostawał jego członkiem do lutego 1961 r., potem do lutego 1965 r. wchodził w skład Rady Naczelnej. Jednocześnie był członkiem, a od lutego 1965 r. do lutego 1969 r. wiceprzewodniczącym Centralnego Sądu Partyjnego Stronnictwa Demokratycznego. Zawodowo pracował w redakcji "Kuriera Polskiego" (którego to pisma był we wrześniu 1957 r. współzałożycielem), kierując tam działem łączności z czytelnikami. W latach 1958-1962 wiceprzewodniczący Naczelnego Sądu Dziennikarskiego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Działał także w Społecznym Komitecie Przeciwalkoholowym, był zastępcą, a potem redaktorem naczelnym pisma "Problemy Alkoholizmu". W 1972 r. ogłosił na łamach miesięcznika "Odra" (1972 nr 4 - 1974 nr 2) słynne "Rozmowy z katem" - zapis rozmów z Jürgenem Stroopem prowadzonych w celi więzienia mokotowskiego w 1949 (wydanie książkowe ukazało się już po śmierci autora latem 1977). W 1975 r., ciężko zachorował i przeszedł na emeryturę, kilka miesięcy później zmarł.

Warszawa